W roku 1968 na nowo powstałym Wydziale Mechanizacji Rolnictwa utworzona została Katedra Ciągników. Na kierownika katedry został powołany doc. dr inż. Witold Kręglewski. W 1970 roku zmieniono nazwę wydziału na Wydział Maszyn Roboczych i Pojazdów. Na tym Wydziale utworzony został Instytut Wysokoprężnych Silników Okrętowych i Kolejowych, w którym utworzony został Zakład Podstaw Konstrukcji Maszyn.

Pierwszym kierownikiem zakładu został prof. Witold Kręglewski. W 1991 r. na kierownika Zakładu Podstaw Konstrukcji Maszyn został powołany prof. dr hab. inż. Marian Dudziak. Zakład Podstaw Konstrukcji Maszyn przekształcił się w Katedrę 1 grudnia 2003 r. W 2011 r. kierownikiem Katedry został prof. dr hab. inż. Janusz Mielniczuk. W 2012 r. funkcję kierownika Katedry Podstaw Konstrukcji Maszyn objął prof. dr hab. inż. Ireneusz Malujda. 1 stycznia 2020 roku wraz ze zmianami strukturalnymi w Politechnice Poznańskiej w miejsce Katedry Podstaw Konstrukcji Maszyn powołano Instytut Konstrukcji Maszyn, którego dyrektorem do 31 sierpnia 2020 roku był prof. dr hab. inż. Ireneusz Malujda. 

Obecnie Instytut posiada cztery pracownie: 

• Podstaw Konstrukcji Maszyn, której kierownikiem jest dr hab. inż. Krzysztof Talaśka, prof. PP,

• Komputerowego Wspomagania Projektowania, której kierownikiem jest prof. dr hab. inż. Piotr Krawiec, 

• Systemów Generowania Energii i Napędu, której kierownikiem jest dr hab. inż. Jarosław Markowski, prof. PP,

• Projektowania Pojazdów, Maszyn Rolniczych i Leśnych, której kierownikiem jest dr hab. inż. Grzegorz Ślaski, prof. PP. 

Dyrektorem Instytutu jest dr hab. inż. Krzysztof Talaśka, prof. PP.